هفته نامه سراسری ستاره صبح

چند همسری

     در دین مبین اسلام به موضوع ازدواج تاکید فراوان گردیده است. ازدواج به دو صورت موقت و دائم روی می دهد. در زمان پیامبر اسلام میان مسلمانان ازدواج دائمی مرسوم بوده است  به طوریکه تمام ازدواج های پیامبر رحمت دائمی بوده است. ازدواج جوانان به دلیل تحکیم بنیانهای اخلاقی جامعه همواره مورد تاکید بزرگان دین بوده است. در دنیای امروز نیز، برخی ازدواج موقت را به عنوان یکی از راهکارهای کنترل اخلاقی جامعه در برابر مشکلات متعدد پیش روی افراد ناتوان از ازدواج دائمی معرفی می کنند. در قوانین کشور ما نیز این موضوع دیده شده و چندی پیش به طور جدی در قوه قانونگذاری کشور مورد بحث ها و نظرهای جدی قرار گرفت. برخی بر این باورند که در خانواده های ایرانی به دلیل ویژگیهای فرهنگی و اجتماعی و تربیتی مردان و زنان پذیرش موضوع ازدواج موقت بسیار سخت و تا حدی غیر ممکن است. بر اساس ماده 1095 قانون مدنی در نکاح منقطع عدم ذکر مهر موجب بطلان عقد است به همین دلیل هنگام جاری شدن عقد ازدواج موقت مهریه باید تعیین و در عقدنامه  ذکر گردد همچنین ماده 1076 قانون مدنی نیز صراحتاً ذکر کرده که مدت نکاح منقطع باید کاملاً معین شود که این زمان می تواند هر مقدار که موجب توافق و تراضی طرفین است باشد مثلاً یک ساعت یا 99 سال یل کمتر یا بیشتر. تعیین و ثبت مقدار مهریه و مدت زمان موجب ابطال عقد ازدواج موقت از نظر قانون و شرع مقدس اسلام است.

در ازدواج موقت ارث و نفقه به زن تعلق نمی گیرد اما طرفین بصورت شرط ضمن عقد می توانند راجع به نفقه زن با یکدیگر توافقاتی داشته باشند که قانون نیز آن را پذیرفته است. اما ارث زن صیغه موقت حتی با توافق قبلی نیز محل اشکال و مورد اختلاف میان فقها است. علاوه بر مباحث قانونی از منظر روانشناسی زن نیز می توان به این موضوع نگریست که آندسته از زنانی که مدت ازدواج موقتشان بیش از 4 الی 5 ماه است بنا بر بررسی های روانشناسان وابستگی های شدید عاطفی به همسر موقت خود پیدا می کنند . نگرانی ناشی از پایان مدت عقد و جدایی موجب اضطراب و اختلالات روانی و جسمی و در برخی موارد افسردگی در این زنان است در مقابل آن عده از زنانی که مدت ازدواجشان به قدری کوتاه است که منجر به وابستگی عاطفی نمی گردد بیشتر به دلیل نگرانی از تامین نیازهای مادی خود به چنین کاری تن می دهند در ریشه یابی دلایل و عواملی که باعث می شود زنان گام در مسیر ازدواج موقت بگذراند علاوه بر مسائل مالی و عاطفی که بدان اشاره شد می توان به گذشته اجتماعی و خانوادگی آنان نیز اشاره کرد. بر اساس پژوهش های منتشر شده برخی از این زنان مورد خشونت های جنسی و فیزیکی بوده اند تعدادی از آنان که قبلاً ازدواج دائم را تجربه کردند اعتیاد و خیانت همسران زندگی مشترکشان را به جدایی کشانیده است. در جامعه سنتی ما زنان و مادران به سر و سامان دادن امور داخلی منزل ، خانواده و فرزندان مشغولند و با از خودگذشتگی و فداکاری گرمابخش کانون خانواده ها هستند همین امر موجب می شود زنان کمتر به دنبال کسب مهارتها و تخصص های درآمدزا باشند به همین دلیل در صورت طلاق یا فوت همسرانشان در صورتی که از پشتوانه مالی قوی چون پس انداز، ارث و ... برخوردار نباشند به تدریج دچار مشکلات مالی عدیده در اداره و ادامه زندگی خود و فرزندانشان خواهند بود . اینگونه زنان ازدواج موقت را بهترین گزینه برای تامین معیشت خود می بینند جامعه شناسان هشدار می دهند که رواج ازدواج موقت ممکن است کاهش تمایل پسران جوان به ازدواج دائم را سبب شود . که در این صورت از انجا که رفتارهای اجتماعی در جامعه زنجیر وار به یکدیگر ارتباط دارند عدم تمایل پسران به ازدواج دائم موجب بالارفتن سن ازدواج در دختران و در نتیجه کاهش موقعیت و شانس ازدواج برای آنان می شود . سیدجواد آرامی جامعه شناس در این زمینه معتقد است که رواج ازدواج موقت موجب کاهش واحد خانواده در جامعه می باشد با توجه به اینکه در برخی مناطق کشور بدلیل پذیرشهای فرهنگی خاص آنان ، با انواع خانواده به شکل چند زنی روبرو هستیم به نظر می رسد نمی توان به بهانه مشکلاتی نظیر بیکاری جوانان مشکلات بزرگتری را به جامعه و جوانان تحمیل کرد . اگر دلسوزان می خواهند مشکلات پسران جوان در سن ازدواج را کمتر کنند بهتر است به رفع مشکل مسکن و بیکاری توجه بیشتری نشان دهند .  توسل به اینگونه ازدواج در جامعه ممکن است تصور حل این مشکل برای پسران را در ذهن بیاورد اما نیمه دیگر جامعه که خواهران و مادران همین پسران است را به ورطه نابسامانی و آسیب می کشاند حل مشکل یک جنس به قیمت قربانی کردن و ایجاد مشکل برای جنس دیگر راه حل منصفانه و منطقی برخورد با مسائل اجتماعی نیست کسی نمی پذیرد که برای حل مشکل پسر خانواده در مقابل ، دختر خانواده قربانی وضعیت مشابه گردد . دکتر صدیقه وسمقی استاد فقه و حقوق دانشگاه تهران معتقد است : "این ازدواج مانند همزیستی بدون ازدواج در غرب است با این تفاوت که در آنجا این همزیستی مورد حمایت های قانونی و اجتماعی و همچنین بهداشتی قرار می گیرد در حالی که در کشور ما هیچ کدام از این مسائل مورد مطالعه قرار نگرفته است ."

به نظر می رسد باید راجع به تبلیغ بیش از حد و بدون مطالعه و کارشناسی لازم در زمینه این ازدواج تجدید نظر کرد و تا جایی که امکان دارد از ازدواج موقت که منشاء خانواده های موقت و پدران موقت است دوری کرد پدرانی که گاه مایل به ایفای نقش تربیتی خود در خانواده و جامعه نیستند و این مقدمه ورود تعداد بیشمار فرزندان بی سرپرست وبد سرپرست و نهایتا بزهکار و آسیب دیده روانی و اجتماعی به جامعه است .